Belut ialah sejenis ikan yang hidup di kawasan sungai, kolam, paya, sawah padi, tasik dan juga longkang. Khasiat belut jarang diketengahkan sebagai satu sumber makanan yang mempunyai banyak kebaikan kepada kesihatan. Artikel ini menyenaraikan khasiat-khasiat yang boleh diperolehi daripada belut.
Secara umumnya, terdapat dua spesies utama belut di negara-negara Asia Tenggara iaitu Monopterus albus dan Monopterus javanensis. Kedua-dua spesies ini turut dikenali dengan nama panggilan belut sawah dan belut paya.
Mungkin ramai yang tidak menyukainya kerana bentuk badannya yang licin dan kelihatan seperti ular. Namun, belut sebenarnya salah satu sumber protein yang baik selain daripada ikan laut, ayam atau daging lembu.
Masyarakat terdahulu menggunakan belut dalam perubatan tradisional untuk merawat asma, mati pucuk dan mempercepatkan penyembuhan luka.
Khasiat belut ini juga turut mendapat perhatian dalam kajian sains moden akan manfaatnya kepada kesihatan.
Berikut adalah beberapa khasiat belut berdasarkan sokongan kajian-kajian.
1. Mempunyai Profil Nutrien yang Menarik
Selain tinggi dengan protein, belut juga mempunyai nutrien lain yang menjadikannya satu sumber makanan yang sihat.
Bagi 100 gram belut sawah terdapat nutrien-nutrien berikut [1]:
- Kalori: 70 kcal
- Protein: 14.6 gram
- Karbohidrat: 1.0 gram
- Lemak: 0.8 gram
- Kalsium: 49 miligram
- Fosforus: 155 miligram
- Zat besi: 1.5 miligram
- Kalium: 169 miligram
- Natrium: 55 miligram
Selain itu, belut juga turut mengandungi asid lemak Omega-3 iaitu docosahexaenoic acid (DHA) dan eicosapentaenoic acid (EPA).
2. Kaya dengan Omega-3 (Minyak Ikan)
Belut boleh dikategorikan sebagai ikan berlemak. Ikan berlemak ialah ikan yang tinggi dengan lemak terutamanya asid lemak Omega-3.
Kajian menunjukkan belut sawah tinggi dengan kandungan DHA iaitu kira-kira 0.17 gram bagi setiap 100 gram filet ikan ini. Setanding dengan kandungan DHA ikan salmon. Kandungan DHA ini bertambah selari dengan pertambahan saiz belut tersebut [2].
Asid lemak Omega-3 atau turut dikenali sebagai minyak ikan mempunyai banyak khasiatnya kepada kesihatan.
3. Membantu Penyembuhan Luka
Seperti ikan haruan, belut juga mempunyai khasiat dalam membantu mempercepatkan penyembuhan luka dan mengurangkan keradangan.
Kajian terhadap haiwan mendapati minyak ekstrak daging belut sawah boleh membantu mengurangkan keradangan dan menpercepatkan penyembuhan luka melalui peningkatan ketebalan lapisan kulit luar [3].
Kajian-kajian lanjutan masih diperlukan untuk melihat kesan belut ini dalam penyembuhan luka dalam kalangan manusia.
4. Boleh Meningkatkan Nafsu Syahwat
Masyarakat tempatan percaya bahawa belut sawah boleh meningkatkan tenaga dan nafsu syahwat atau berahi.
Kepercayaan ini mendapat liputan kajian oleh pengkaji daripada Universiti Islam Antarabangsa Malaysia yang melakukan kajian terhadap haiwan. Kajian ini mendapati lemak yang terkandung dalam belut sawah boleh meningkatkan nafsu syahwat (berahi) kepada subjek yang diuji [4].
Walau bagaimanapun, kajian-kajian lanjutan seperti kajian klinikal masih diperlukan untuk mengetahui kuantiti atau dos yang diperlukan untuk mendatangkan kesan yang sama terhadap manusia.
5. Baik untuk Kesihatan Tulang
Belut juga tinggi dengan mineral kalsium. Bagi 100 gram daging belut, terdapat 49 miligram kalsium iaitu membekalkan kira-kira 5% keperluan kalsium harian bagi lelaki dan wanita dewasa.
Kalsium diperlukan oleh badan untuk membina dan menguatkan tulang. Selain itu, jantung, otot dan saraf juga memerlukan kalsium untuk berfungsi dengan baik.
Kekurangan kalsium boleh meningkatkan risiko pereputan tulang dan tulang yang rapuh.
6. Baik untuk Kesihatan Jantung
Kandungan asid lemak Omega-3 dalam belut memainkan peranan penting akan khasiatnya terhadap jantung pemakannya.
Omega-3 ini boleh meningkatkan kesihatan jantung melalui beberapa perkara iaitu:
- Boleh mengurangkan trigliserida (trigliserida ialah sejenis lemak yang dijumpai dalam darah) [5].
- Boleh menurunkan tekanan darah [6].
- Meningkatkan kolesterol HDL (kolesterol baik) [7].
- Mencegah daripada berlaku pembekuan darah yang berbahaya [8].
7. Baik untuk Kesihatan Mata
DHA iaitu salah satu daripada asid lemak Omega-3 merupakan salah satu komponen utama yang membentuk retina mata [9].
Menariknya, belut sawah ialah salah satu sumber makanan yang tinggi dengan DHA.
Selain itu, seseorang itu mungkin akan mengalami masalah penglihatan sekiranya tidak mendapatkan DHA yang mencukupi.
Mereka yang tidak mendapatkan DHA dan EPA yang mencukupi juga berisiko tinggi untuk terkena penyakit degenerasi makular berkaitan usia yang boleh menyebabkan buta [10, 11].
8. Boleh Mengurangkan Keradangan
Keradangan ialah salah satu cara sistem imun melawan jangkitan atau merawat kecederaan.
Walau bagaimanapun, keradangan yang kronik (berpanjangan) berkait rapat dengan penyakit seperti kencing manis, penyakit jantung, kemurungan dan kanser.
Mengurangkan keradangan boleh membantu merawat simptom-simptom penyakit ini.
Kajian-kajian mendapati terdapat perkaitan antara peningkatan pengambilan Omega-3 dengan pengurangan keradangan [12, 13].
9. Boleh Mengurangkan Risiko Penyakit Asma
Asma ialah penyakit paru-paru kronik yang menyebabkan simptom-simptom seperti batuk, sesak nafas dan berdehit.
Serangan asma yang teruk sangat berbahaya kerana ia boleh menyebabkan keradangan dan bengkak pada saluran pernafasan.
Khasiat belut dalam mengurangkan risiko penyakit asma adalah disumbangkan oleh kandungan minyak ikannya.
Satu ulasan dan analisis melaporkan bahawa pengambilan asid lemak Omega-3 (minyak ikan) dalam kalangan kanak-kanak boleh mengurangkan risiko terjadinya asma [14].
Kajian lain turut mendapati pengambilan asid lemak Omega-3 boleh mengurangkan risiko berlakunya asma dalam kalangan golongan belia yang berusia 18 hingga 30 tahun [15].
10. Boleh Melawan Penyakit Autoimun
Kandungan Omega-3 dalam belut turut bermanfaat untuk melawan penyakit autoimun.
Penyakit autoimun ialah penyakit yang menyebabkan sistem imun tersilap menyerang sel-sel badan yang sihat. Penyakit diabetes jenis 1 adalah salah satu contoh penyakit autoimun.
Kajian mendapati Omega-3 juga boleh membantu merawat penyakit seperti artritis reumatoid, kolitis ulseratif dan juga psoriasis [16, 17, 18].
Rumusan
Belut mempunyai peminatnya yang tersendiri. Bagi pengemarnya, masakan belut paprik atau sup belut merupakan juadah yang amat menyelerakan.
Belut boleh dikategorikan sebagai ikan berlemak kerana tinggi dengan kandungan minyak ikan (Omega-3). Kandungan minyak ikan ini memainkan peranan utama terhadap khasiatnya kepada kesihatan kita.
Khasiat belut ini sesuai untuk lelaki yang lemah tenaga batin atau kepada sesiapa sahaja yang memerlukan penjagaan kesihatan dalaman mereka seperti kesihatan jantung, tekanan darah, kesihatan mata dan lain-lain lagi.
Kajian yang berterusan masih diperlukan untuk merungkai khasiat-khasiat belut terhadap kesihatan manusia.
